Kiến trúc đa văn hóa trong toà nhà trăm tuổi

Trụ sở UBND TP HCM có sự pha trộn của nhiều phong cách kiến trúc châu Âu và vẫn giữ đẹp vẻ đẹp nguyên bản sau hơn một thế kỷ.

Trụ sở UBND TP HCM (đường Lê Thánh Tôn, quận 1) do kiến trúc sư Femand Gardès thiết kế và xây dựng từ năm 1889 đến 1909. Thời Pháp thuộc, tòa nhà có tên Hôtel de ville hay còn gọi là Dinh xã Tây, đến năm 1954 đổi tên thành Toà đô chánh Sài Gòn và sau năm 1975 thì mang tên như hiện nay.

Công trình lấy hình mẫu từ tòa thị chính ở Paris theo phong cách Phục Hưng, thiết kế theo dạng lầu chuông đúc cao - kiểu kiến trúc phổ biến ở miền Bắc nước Pháp. Phần chính giữa là tháp nhọn nhô cao, hai bên có hai tầng mái cân đối.

Mặt tiền công trình có sự pha trộn của nhiều phong cách kiến trúc châu Âu như bố cục mặt bằng kiểu Phục Hưng, trang trí kiểu baroque và rococo, cửa sắt kiểu art - nouveau... mang độ tinh xảo cao.

Trong đó riêng 30 m mặt tiền trích dẫn hầu hết các yếu tố tạo thành phong cách kiến trúc thời Đệ tam Cộng hòa Pháp (1870-1940) như tháp chuông, tràng hoa, huy hiệu...

Chính giữa mặt tiền là lầu chuông đúc cao, có gắn đồng hồ cùng nhiều phù điêu đắp nổi. Những phần tượng trang trí nổi gắn ngoài trụ sở ban đầu do họa sĩ điêu khắc Ruffier đảm trách. Đến năm 1907, hợp đồng của Ruffier bị bãi bỏ và một họa sĩ khác là Bonnet đảm nhận.
 

Dưới tháp chuông, ở vị trí trung tâm toà nhà là phù điêu đắp nổi hình tượng nữ thần Marianne bác ái. Vị nữ thần trong tư thế và trang phục Phrygia, tà áo bay linh động hài hòa với tất cả chi tiết trong cụm điêu khắc. Hình ảnh đứa trẻ chế ngự 2 con sư tử ách chung với nhau cũng nhằm thể hiện thuộc tính về sự bác ái.

Ở bên phải và trái của tháp chuông cũng là tượng Marianne với tay dựng thanh gươm biểu tượng công chính và tấm bia luật, chim câu hòa bình đậu trên mũ tự do Phrygia. Khẩu đại bác và cây súng dưới chân nhắc đến cuộc cách mạng Pháp.

Bên cạnh kiến trúc tổng thể và các phù điêu mang đậm nét văn hóa Pháp, công trình còn thể hiện sự giao hòa với kiến trúc Italy giai đoạn Phục Hưng. Nét kiến trúc Italy với các hàng cột tròn chống đỡ phần trung tâm của lầu một, được xen kẽ với các cửa vòm cung, tạo sự thông thoáng, mềm mại cho tòa nhà.

Lối chính vào bên trong toà nhà gồm 5 cổng nhỏ hình vòm liên tiếp nhau. Cổng làm bằng sắt uốn hình hoa cầu kỳ, đặt ngay giữa tòa nhà. Bên trong cổng trang trí bởi những chiếc đèn cổ, phù điêu nổi trên từng cột thiết kế đăng đối nhau.

Sảnh chính ở tầng trệt trụ sở UBND TP HCM có không gian sang trọng, trang trí rất đa dạng và cầu kỳ; là sự kết hợp hài hoà giữa kiến trúc, điêu khắc và hội họa.

Từ sảnh chính của tầng trệt là cầu thang dẫn lên lầu một với thiết kế sang trọng cho một công trình mang tính biểu tượng của thành phố. Phía trên trần có gắn hình ảnh Quốc huy Việt Nam.

Các bức tường và trần nhà vẽ trang trí bằng những bức tranh nhiều mắc sắc, chủ đề về những thiên thần, vòng hoa, lá cọ, cành nguyệt quế, ruy băng... rất thời thượng lúc bấy giờ.

Các phù điêu trong toà nhà được trang trí khắp cầu thang, cột, trần... và vẫn giữ được nét tinh xảo sau hơn trăm năm tồn tại.

Phía trước trụ sở UBND TP HCM là phố đi bộ Nguyễn Huệ, hướng ra bờ sông Sài Gòn. Mới đây, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch vừa quyết định công nhận tòa nhà trụ sở UBND TP.HCM là di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia.

Quỳnh Trần
Thứ hai, 16/11/2020, 02:08 (GMT+7)